دیاستم به فاصله بین دو دندان گفته میشود، دیاستم معمولاً بین دو دندان جلویی دیده میشود اما در هر جایی از دهان ممکن است اتفاق بیفتد.
عدم هماهنگی بین اندازه استخوان‌های فک و اندازه دندانها باعث میشود فضای زیادی بین دندانها وجود داشته باشد و یا برعکس کمبود فضا و به هم فشردگی دندانها اتفاق بیفتد.
دلایل ایجاد فاصله بین دندانها
اگر اندازه دندانها نسبت به استخوان‌های فک خیلی کوچک باشد، بین دندانها فاصله ایجاد میشود و اگر اندازه دندانها خیلی بزرگ باشد دندانها در هم فرو رفته و فشرده می‌شوند.
دلایل دیگری نیز ممکن است باعث ایجاد فاصله بین دندانها شود.
گاهی اوقات برخی از دندانها بیش از اندازه کوچک بوده و یا جای آنها خالی است و به صورت مادرزادی وجود ندارند. این اتفاق بیشتر در مورد دندانهای جلویی کناری فک بالا (دندانهای مجاور دو دندان جلویی وسطی) دیده میشود که منجر به وجود فاصله بین دو دندان جلویی وسطی می‌گردد.
یکی دیگر از دلایل وجود دیاستم، بزرگی فرنوم لبی است. فرنوم لبی یک تکه بافت کوچک است که درست بین دو دندان جلویی وسطی فک بالا، لب را به لثه وصل می‌کند. در برخی شرایط این بافت صورتی رنگ نازک، بزرگتر از اندازه طبیعی بوده و تا محدوده بین دو دندان جلویی می‌رسد و مانع بسته شدن فاصله بین این دندانها میشود.
عادت‌های دهانی مانند مکیدن انگشت باعث جلو راندن دندانهای جلویی و ایجاد فاصله بین آنها میشود.
فاصله بین دندانها ممکن است در اثر الگوی بلع غیر طبیعی ایجاد شود. در حالت عادی هنگام بلعیدن، زبان به سقف دهان برخورد می‌کند و به آن فشار وارد می‌کند اما در برخی افراد الگوی بلع فشار زبان (تراست) دیده میشود که در آن زبان به جای این که به سقف دهان فشار داده شود به دندانهای جلویی فشار وارد می‌کند. این فشار به مرور زمان باعث جلو زدگی دندانهای جلویی و ایجاد فاصله بین آنها میشود.
التهاب و عفونت لثه باعث از دست رفتن و تحلیل استخوان دندان پیرامون میشود. افرادی که بخش زیادی از استخوان آنها تحلیل رفته است لقی دندان را تجربه می‌کنند. لقی دندان باعث میشود دندانها حرکت کرده و بین آنها فاصله ایجاد شود.
توجه داشته باشید در کودکان بین دندانهای شیری موقتاً فاصله ایجاد میشود اما با رویش دندانهای دائمی معمولاً فاصله بین دندانها بسته میشود.
علائم دیاستم
اگر دیاستم به علت متناسب نبودن اندازه دندانها و فکها ایجاد شده باشد، علائمی ندارد اما اگر علت آن عادت فشار زبان یا بیماری لثه باشد، به مرور زمان بدتر میشود. دندانها ممکن است لق شده و درد یا ناراحتی به خصوص در هنگام جویدن احساس شود.
تشخیص دیاستم
اگر فاصله بین دندانها در جلوی دهان نباشد، ممکن است هنگام مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن متوجه آن شوید. همچنین در معاینه دندانپزشکی دندانپزشک به وجود فاصله بین دندانها پی می‌برد.
اگر فاصله در اثر عدم هماهنگی اندازه دندانها و فک ایجاد شده باشد تا آخر عمر ثابت باقی می‌ماند اما اگر علت آن عادت فشار زبان، مکیدن انگشت یا بیماری لثه باشد به مرور زمان بیشتر میشود بنابراین باید درمان شود.
جلوگیری از ایجاد فاصله بین دندانها
همه موارد دیاستم قابل پیش‌گیری نیست اما با حفظ بهداشت دهان میتوان از ایجاد فاصله بین دندانها در اثر بیماری لثه و تحلیل رفتن استخوان‌ها در اثر آن، جلوگیری کرد. اگر عاداتی مانند فشار دادن زبان به دندانهای جلویی در هنگام بلعیدن، دارید باید با اقداماتی این عادت را ترک کنید.
درمان دیاستم
گاهی اوقات فاصله بین دندانها به عنوان بخشی از مشکل ارتودنسی درمان میشود و در برخی موارد از آنجایی که تنها مشکل ارتودنسی همین فاصله بین دندانها است میتوان با درمان‌های دیگری آن را اصلاح کرد. چون با براکت ارتودنسی همه دندانها حرکت می‌کنند تا فاصله بین دندانها بسته شود بنابراین فرقی نمی‌کند فاصله در بین کدام دندانها وجود دارد. برای درمان ارتودنسی باید همه دندانها (اعم از بالا و پایین) براکت و سیم‌کشی شوند.
اگر دندانهای جلویی کناری خیلی کوچک بوده و عامل فاصله بین دندانها باشند، میتوان با لمینت یا روکش ابعاد آنها را بزرگتر کرد و مشکل را برطرف نمود.
اگر علت فاصله، جای خالی دندان باشد باید جای آن با پروتز دندانی مانند ایمپلنت، پر شود.
اگر بزرگی فرنوم لبی عامل فاصله باشد طی یک عمل جراحی ساده به نام فرنکتومی، برداشته میشود. اگر فرنکتومی در کودکان در سنین پایین انجام شود پس از آن فاصله خود به خود بسته میشود و اگر در سنین بالاتر یا در افراد بزرگسال انجام شود ممکن است لازم باشد پس از آن ارتودنسی صورت بگیرد.
اگر عامل فاصله بین دندانها، بیماری لثه باشد باید درمان شود. هنگامی که لثه سلامت خود را باز می یابد در بسیاری از موارد براکت برای برگرداندن دندانها به موقعیت اولیه، استفاده میشود. همچنین میتوان با آتل (اسپلینت) دندانها را به هم نزدیک کرد.
در چه صورت به دندانپزشک مراجعه کنیم
اگر فاصله بین دندانها وجود دارد برای بررسی علت آن به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک مشخص می‌کند چه عاملی باعث ایجاد فاصله شده و چه باید بکنید. توصیه میشود کودکان در هفت سالگی به ارتودنتیست نشان داده شوند تا مشخص شود مشکل ارتودنسی نیازمند درمان دارند یا نه.